γράφει η Σαράντου Αλεξάνδρα
Αναπτυξιολόγος / Παιδοψυχολόγος
Υπάρχουν στιγμές που ένα παιδί, έξυπνο, δημιουργικό, με φαντασία και επιδόσεις στο σχολείο, δυσκολεύεται να στρώσει το κρεβάτι του ή να θυμηθεί να πάρει μαζί του την τσάντα για το φροντιστήριο. Και ενώ οι γύρω του μπορεί να αναρωτιούνται γιατί δεν “προσπαθεί λίγο παραπάνω”, η πραγματικότητα κρύβει κάτι πιο βαθύ: ένα αναπτυξιακό κομμάτι που δεν είναι ακόμη έτοιμο.
Σε αυτές τις δυσκολίες, δεν φταίει το παιδί. Δεν φταίει ούτε ο γονιός. Φταίει το ότι πολλές από τις δεξιότητες που θεωρούμε δεδομένες, στην πραγματικότητα χτίζονται αργά, σταδιακά, και με καθοδήγηση — μέσα από εμπειρίες, μέσα από δομές, μέσα από σχέση.
Αυτό το αθέατο υπόβαθρο της συμπεριφοράς λέγεται εκτελεστική λειτουργία. Είναι εκείνη η πλευρά του εγκεφάλου που μας βοηθά να οργανώσουμε σκέψη και δράση, να σχεδιάσουμε τα βήματά μας, να ελέγξουμε τις παρορμήσεις μας και να ρυθμίσουμε τα συναισθήματά μας. Και παρόλο που τα παιδιά μπορούν να λύσουν με επιτυχία μαθηματικά προβλήματα ή να απαντήσουν σε ιστορικές ερωτήσεις, αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούν εξίσου εύκολα να ξεκινήσουν να διαβάσουν χωρίς αναβολές ή να διαχειριστούν ένα έντονο συναίσθημα απογοήτευσης.
Η καθημερινότητα ως καθρέφτης λειτουργιών
Έχετε αναρωτηθεί πόσες «απλές» πράξεις απαιτούν πολύπλοκες εσωτερικές διαδικασίες;
Το να σηκωθεί ένα παιδί από τον καναπέ, να πάει στην κουζίνα, να βρει το ποτήρι, να ανοίξει το ψυγείο, να σερβίρει χωρίς να χύσει, και να επιστρέψει χωρίς να παρασυρθεί από ένα γλυκό στο ράφι… δεν είναι απλώς μια σειρά κινήσεων. Είναι μια εσωτερική χορογραφία: προγραμματισμός, αυτοέλεγχος, μνήμη, προσοχή, στόχος, και ευελιξία. Όλα μαζί.
Και για κάποια παιδιά, αυτή η χορογραφία είναι ακόμα υπό διαμόρφωση.
Πότε και πώς αναπτύσσονται αυτές οι δεξιότητες;
Από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής, το παιδί αρχίζει να μαθαίνει να περιμένει, να συγκεντρώνεται, να προσαρμόζεται. Όμως η πλήρης ωρίμανση αυτών των δεξιοτήτων —όπως ο σχεδιασμός, η διαχείριση χρόνου ή η ικανότητα να αναστοχάζεται— φτάνει σε πλήρη έκφραση μόλις στην εφηβεία.
Κάθε ηλικιακή φάση κουβαλά τις δικές της αναπτυξιακές προσδοκίες. Στην προσχολική ηλικία, το παιδί μαθαίνει να ακολουθεί απλές οδηγίες. Στις πρώτες τάξεις του δημοτικού αρχίζει να οργανώνει το γραφείο του, να ολοκληρώνει ασκήσεις με διάρκεια. Αργότερα, καλείται να διαχειριστεί χρήματα, να φροντίσει το πρόγραμμά του, να φέρει εις πέρας μια εργασία πολλών ημερών.
Και κάθε βήμα προς την αυτονομία, χτίζεται πάνω σε προηγούμενα θεμέλια.
Ο ρόλος του γονέα: συνοδοιπόρος, όχι ελεγκτής
Πολλοί γονείς δυσκολεύονται όταν βλέπουν το παιδί τους να «υστερεί» σε έναν τομέα στον οποίο εκείνοι διακρίνονται. Αυτό μπορεί εύκολα να προκαλέσει απογοήτευση ή σύγκρουση — όμως εκεί ακριβώς υπάρχει χώρος για βαθύτερη σύνδεση.
Όταν βλέπουμε τη δυσκολία όχι ως τεμπελιά, αλλά ως έλλειμμα δεξιότητας, τότε μπορούμε να σταθούμε δίπλα στο παιδί, με κατανόηση. Μπορούμε να το βοηθήσουμε να μάθει να προγραμματίζει, όχι με πίεση, αλλά με λόγο. Όχι με εντολές, αλλά με ερωτήσεις.
«Τι θα μπορούσε να σε βοηθήσει να θυμηθείς το τετράδιο αύριο;»
«Πώς ένιωσες όταν δεν πρόλαβες την εργασία;»
«Τι νομίζεις ότι χρειάζεσαι για να το καταφέρεις την επόμενη φορά;»
Με αυτόν τον τρόπο, δεν του δίνουμε απλώς λύσεις — το βοηθάμε να μάθει να σκέφτεται για τις δικές του λύσεις. Και αυτό είναι ο πυρήνας της μετάγνωσης.
Και όταν το παιχνίδι γίνεται μέσο θεραπείας
Δεν χρειάζονται πάντα λόγια. Το παιχνίδι, συχνά, είναι πιο ισχυρό από οποιοδήποτε διάλογο.
Μέσα από παιχνίδια στρατηγικής, όπως το σκάκι ή τα επιτραπέζια, το παιδί εξασκεί τον έλεγχο παρορμήσεων, τον σχεδιασμό, την αποδοχή ήττας, την αναμονή. Μέσα από την τέχνη, μαθαίνει να δομεί τη σκέψη του οπτικά. Μέσα από την επανάληψη, η νευρωνική πλαστικότητα του εγκεφάλου ενισχύεται — και κάτι αλλάζει, σιωπηλά, βαθιά και μόνιμα.
Πώς μπορεί να βοηθήσει η θεραπευτική προσέγγιση
Στην πράξη, όταν ένα παιδί δυσκολεύεται συστηματικά στη συγκέντρωση, στη διαχείριση συναισθημάτων ή στην έναρξη δραστηριοτήτων, μια παρέμβαση μπορεί να είναι καθοριστική. Μέσα από μια ήπια, υποστηρικτική προσέγγιση, δουλεύουμε σταδιακά με στόχο την ενίσχυση των εκτελεστικών λειτουργιών — όχι με ετικέτες, αλλά με κατανόηση.
Η ύπνωση, η συμβουλευτική γονέων και οι θεραπευτικές συνεδρίες μπορούν να δημιουργήσουν τις εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες ώστε το παιδί να νιώσει ικανό, ρυθμισμένο, ασφαλές. Και όταν το παιδί νιώσει έτσι, οι λειτουργίες που σήμερα μοιάζουν δύσκολες, σταδιακά ενεργοποιούνται.
Όχι επειδή του τις μάθαμε, αλλά επειδή του δώσαμε τον χώρο να τις ανακαλύψει.
Αν νιώθετε πως κάτι δεν προχωρά…
…ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να το δούμε μαζί.
Κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό, και κάθε οικογένεια τη δική της διαδρομή. Στο HypnosisGreece, στεκόμαστε δίπλα σας σε αυτή τη διαδρομή — με γνώση, ενσυναίσθηση και πρακτικά εργαλεία.
Επικοινωνήστε μαζί μας για να συζητήσουμε πώς μπορούμε να στηρίξουμε το παιδί σας μέσα από μια εξατομικευμένη και σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση.
