του Τζων Γουώργουικ Ζουρμπάκη
Ψυχολόγος/ Υπνοθεραπευτής/ Ψυχοθεραπευτής MSc/MEd
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί κάποια συναισθήματα ή αντιδράσεις εμφανίζονται ξανά και ξανά στη ζωή σας, παρότι προσπαθείτε να τα αποφύγετε; Ίσως βιώνετε συχνά άγχος, φόβο ή αμφιβολίες για την αξία σας, χωρίς να ξέρετε πραγματικά από πού προέρχονται. Αυτό συμβαίνει επειδή οι πρώιμες συναισθηματικές μας εμπειρίες αφήνουν βαθιά αποτυπώματα μέσα μας — κάτι σαν “εσωτερικά ίχνη” — που συνεχίζουν να επηρεάζουν το πώς νιώθουμε και αντιδρούμε μέχρι και σήμερα.
🔷 Πώς Δημιουργούνται τα Συναισθηματικά Μοτίβα;
Ας πάρουμε ένα απλό παράδειγμα: τη μικρή Μαρία. Όταν ήταν μωρό, κάθε φορά που η μητέρα της καθυστερούσε λίγο να την πλησιάσει όταν έκλαιγε, ένιωθε μια αίσθηση αβεβαιότητας, σαν να χανόταν η ασφάλεια του κόσμου. Αν και η μητέρα της πάντα επέστρεφε σύντομα, το συναίσθημα αυτό καταγράφηκε. Δεν αποθηκεύτηκε ως λογική ανάμνηση — αλλά σαν μια αίσθηση: ένα σφίξιμο, μια αναστάτωση, ένα μικρό ρίγος στο στομάχι.
Αργότερα, όταν η μητέρα της — πάνω στην ένταση της στιγμής — είπε θυμωμένα «θα φύγω και θα σας αφήσω μόνους», η Μαρία δεν είχε τα λόγια να καταλάβει τη μεταφορά. Το μυαλό της το πήρε κυριολεκτικά. Και το σώμα της το θυμήθηκε. Όχι σαν γεγονός, αλλά σαν συναίσθημα. Κι αυτό, ξανά, έγινε μια δεύτερη εγγραφή.
Καθώς μεγάλωνε, η Μαρία άρχισε να νιώθει ότι «κάτι δεν πάει καλά με εκείνη». Όχι απαραίτητα γιατί κάποιος της το είπε, αλλά γιατί έτσι ένιωθε βαθιά μέσα της κάθε φορά που κάποιος απομακρυνόταν. Και σιγά-σιγά, σχηματίστηκε μια πεποίθηση: «Δεν είμαι αρκετά καλή». Κι αν δεν είμαι αρκετά καλή, τότε… οι άλλοι θα με αφήσουν.
🔷 Μάθαμε Ποτέ να Ρυθμίζουμε τα Συναισθήματά μας;
Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν γεννιέται γνωρίζοντας πώς να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του. Οι περισσότεροι από εμάς δεν διδαχτήκαμε ποτέ πραγματικά πώς να ηρεμούμε τον εαυτό μας όταν αγχωνόμαστε, πώς να εκφράζουμε το θυμό μας χωρίς να πληγώνουμε ή πώς να διαχειριστούμε τον φόβο χωρίς να καταρρέουμε. Κι έτσι, κάναμε αυτό που μπορούσαμε: μάθαμε από παραδείγματα, από συμπεριφορές γύρω μας — που συχνά ήταν και αυτές αποτέλεσμα ασυνείδητων μοτίβων.
Η συναισθηματική ρύθμιση είναι, στην ουσία, μια δεξιότητα. Όπως μαθαίνουμε να γράφουμε ή να οδηγούμε, έτσι μπορούμε να μάθουμε και να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας. Κι αν δεν το μάθαμε τότε, μπορούμε να το μάθουμε τώρα.
🔷 Οι Αόρατοι Ρόλοι Μέσα μας
Σύμφωνα με τον Jeffrey Young, αυτές οι πρώιμες εμπειρίες δημιουργούν αυτό που ονομάζουμε “σχήματα” — εσωτερικά μοτίβα που χρωματίζουν την αντίληψή μας για τον κόσμο. Και μέσα μας, διαφορετικές πλευρές του εαυτού αναλαμβάνουν να μας “προστατέψουν” με τον δικό τους τρόπο:
🔹 **Ο παθητικός εαυτός**: Υποχωρεί, συμβιβάζεται, δεν αντιδρά. Αποδέχεται τον πόνο σαν να του αξίζει.
🔹 **Ο προστατευτικός εαυτός**: Κλείνει την καρδιά για να μην πληγωθεί. Νιώθει ασφάλεια μόνο στην απόσταση.
🔹 **Ο υπεραναπληρωτής**: Περνάει στην άλλη άκρη. Υπερπροσπαθεί, υπεραναλύει, υπερεκτίθεται.
🔹 **Ο τιμωρητικός εαυτός**: Κρίνει, μειώνει, θυμώνει μαζί μας.
🔹 **Ο απαιτητικός εαυτός**: Πιέζει να είμαστε τέλειοι. Μας τραβάει συνεχώς προς το “περισσότερο”.
Αυτές οι πλευρές δεν είναι εχθροί. Είναι μέρη του εαυτού που προσπαθούν να μας προστατεύσουν με τους τρόπους που έμαθαν… αλλά που συχνά, μας κρατούν παγιδευμένους στα ίδια μοτίβα.
🔷 Τι Χρειάζεται για να Αλλάξει Κάτι;
Η αλλαγή δεν έρχεται απότομα. Δεν έρχεται ούτε με πίεση, ούτε με λογικά επιχειρήματα μόνο. Έρχεται όταν αρχίζουμε να παρατηρούμε — με καλοσύνη. Όταν αντί να πούμε “τι μου συμβαίνει πάλι;” λέμε “μήπως αυτό μου θυμίζει κάτι παλιό;”.
Η θεραπεία βοηθά να δούμε καθαρά. Μας βοηθά να αναγνωρίσουμε ποιο μέρος μέσα μας μιλάει, ποια ανάγκη προσπαθεί να καλύψει, ποια παλιά πληγή επανενεργοποιείται. Μέσα από την ενσυνειδητότητα, τη γνωσιακή αναδόμηση, τη δύναμη της αφήγησης, αλλά και τη φροντίδα της υπνοθεραπείας, μπορούμε να μάθουμε να ακούμε τις εσωτερικές μας φωνές χωρίς να τις πιστεύουμε τυφλά.
🔷 Μαζί με τον Θεραπευτή
Σε ένα ασφαλές θεραπευτικό πλαίσιο, μαθαίνουμε — συχνά για πρώτη φορά — να ακούμε τον εαυτό μας χωρίς φόβο. Μαθαίνουμε να ξεχωρίζουμε τη φωνή του παλιού πόνου από την αλήθεια του σήμερα. Ο θεραπευτής δεν είναι αυτός που «ξέρει». Είναι αυτός που στέκεται δίπλα σου, χωρίς κριτική, με σταθερότητα και ενσυναίσθηση, για να μπορέσεις να ξανασυνδεθείς με τον εαυτό σου.
Μέσα από την καθοδήγηση, την αναγνώριση και την ασφάλεια της σχέσης, οι δεξιότητες συναισθηματικής ρύθμισης καλλιεργούνται φυσικά. Σαν να μαθαίνεις ξανά πώς να φροντίζεις το παιδί μέσα σου — αλλά αυτή τη φορά, με επίγνωση, φροντίδα και αγάπη.
🔷 Ξαναγράφοντας την Εσωτερική Μας Ιστορία
Όλοι κουβαλάμε μέσα μας παλιές ιστορίες. Άλλες ειπωμένες, άλλες άφωνες. Άλλες δικές μας, άλλες ξένες. Κι όμως, δεν είμαστε οι ιστορίες μας. Είμαστε αυτοί που μπορούν να τις παρατηρήσουν. Να τις αναπλάσουν. Να τις ξαναγράψουν.
Η συναισθηματική μας μνήμη δεν είναι καταδίκη. Είναι μια πρόσκληση. Μια πρόσκληση να δούμε τον εαυτό μας με νέα μάτια, να του δώσουμε χώρο να νιώσει, να μιλήσει, να αλλάξει. Κι αυτή η αλλαγή, δεν χρειάζεται να είναι θορυβώδης. Μπορεί να είναι σαν μια ήσυχη στροφή. Σαν μια ανάσα. Σαν ένα “α, τώρα καταλαβαίνω”.
Και κάπως έτσι, κάτι καινούριο μπορεί να ξεκινήσει.
Αν αυτό που διάβασες αγγίζει κάτι μέσα σου, κι αν νιώθεις έτοιμος ή έτοιμη να ξεκινήσεις το δικό σου ταξίδι κατανόησης και μεταμόρφωσης, είμαστε εδώ.
