Είναι λογικό κανείς να θέλει να γνωρίζει το σύνολο του χρόνου της ψυχοθεραπείας που θα ακολουθήσει. Η απάντηση δεν είναι πάντα εφικτή από την αρχή αλλά είναι σημαντικό να γνωρίζει ο θεραπευόμενος ότι εκείνος είναι ο κύριος αξιολογητής της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Εάν ένας θεραπευόμενος κρίνει ότι έχει ωφεληθεί όσο είχε ανάγκη μετά από έναν μικρό αριθμό συνεδριών, μπορεί ο ίδιος να σταματήσει. Από την άλλη ένας θεραπευόμενος ίσως αισθάνεται ότι χρειάζεται μια συστηματική θεραπεία, ενώ κάποιος άλλος ότι χρειάζεται μια θεραπεία με μεγαλύτερα διαστήματα μεταξύ των συνεδριών. Δεδομένο πάντως είναι ότι η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία με αρχή, μέση και τέλος και με συγκεκριμένους στόχους της οποίας κύριος αξιολογητής είναι ο θεραπευόμενος σε συνεργασία με τον θεραπευτή. Είναι σημαντικό πάντως στη λήξη κάθε θεραπείας να πραγματοποιείται μια τελική συνεδρία προκειμένου να “κλείσει” ομαλά η θεραπευτική σχέση. Η συνεδρία αυτή, δίνει την ευκαιρία σε θεραπευόμενο και θεραπευτή να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να ολοκληρώσουν ομαλά τον κύκλο της ψυχοθεραπευτικής τους σχέσης. Κάνοντας μια ανασκόπηση της πορείας που διένυσαν μαζί, ο θεραπευόμενος αναγνωρίζει όσα έχει βιώσει και μάθει αλλά και την ικανότητά του να τα αξιοποιεί όταν καλείται να χειριστεί δύσκολες καταστάσεις.
Η ασφάλεια που εμπνέει ο θεραπευτής στον θεραπευόμενο είναι πολύ σημαντική για την ποιότητα της σχέσης. Παράλληλα, η τήρηση του απορρήτου διασφαλίζεται από διεθνή πρωτόκολλα αλλά και την νομοθεσία κάθε χώρας. Η επιλογή ενός θεραπευτή που ανήκει στον Σύλλογο Ελλήνων Ψυχολόγων και ακολουθεί τις αρχές δεοντολογίας του ψυχολόγου – ψυχοθεραπευτή εξασφαλίζει την ασφάλεια όλης της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας.
Η θεραπευτική σχέση είναι μια ισότιμη, αμφίδρομη σχέση, με συγκεκριμένο πλαίσιο και χρόνο. Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να αισθάνεται και να εκφράζει συναισθήματα κατά τη διάρκεια της θεραπείας αλλά η αμοιβή του δεν σχετίζεται με την ανθρώπινη πλευρά του. Η αμοιβή καταβάλλεται για τις ειδικές γνώσεις και το χρόνο του ως επαγγελματία της ψυχικής υγείας.
Ο ψυχοθεραπευτής έχει εκπαιδευτεί για να «ακούει» και να εστιάζει με τρόπο που επιτρέπει τη βαθύτερη εξερεύνηση των νοημάτων και των συναισθημάτων που εμπεριέχουν τα λόγια του θεραπευόμενου. Επίσης η επίγνωση ότι κάθε συνεδρία αρχίζει και τελειώνει σε ορισμένο χρόνο, ότι το περιεχόμενό της είναι απόρρητο και ότι το ενδιαφέρον του θεραπευτή αφορά μόνον στη θεραπευτική διαδικασία χωρίς να χαρακτηρίζεται από προσωπικά στοιχεία, συνθέτουν το πλαίσιο της ψυχοθεραπευτικής σχέσης. Η σχέση αυτή έχει συγκεκριμένα θεραπευτικά όρια και χρόνο. Συνεπώς δεν μπορεί να τεθεί σε σύγκριση με τις φιλικές σχέσεις. Οι φιλικές σχέσεις άλλωστε κάποιες φορές χαρακτηρίζονται από κίνητρα πιο περίπλοκα και πιο προσωπικά. Στη διάρκεια ωστόσο της ψυχοθεραπευτικής σχέσης, κάποια γεγονότα που θα ανέφερε κανείς σε μια φιλική σχέση, μπορούν να αξιοποιηθούν ως αφορμή ή κίνητρο για να ξεκινήσει το θεραπευτικό έργο.
Η διάρκεια της ψυχοθεραπευτικής συνεδρίας είναι τα 50’ λεπτά. Ο χρόνος αυτός έχει κριθεί από τη διεθνή ψυχοθεραπευτική κοινότητα ως ο ενδεδειγμένος χρόνος και είναι σημαντικό να τηρείται για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
Ωστόσο κάποιες Θεραπείες Υπνοθεραπείας διαρκούν δύο ώρες ενώ κάποιες θεραπείες ενσυνειδητότητας ίσως απαιτούν περισσότερο χρόνο από μια ώρα. Η αρχική συνεδρία διαρκεί 60’.
Ο θεραπευόμενος είναι εκείνος που αξιολογεί αν και σε ποιο βαθμό αισθάνεται και εκφράζεται ελεύθερα απέναντι τον ψυχοθεραπευτή. Η είσπραξη της άνευ όρων αποδοχής, της ενσυναίσθησης και της αίσθησης ότι στην πορεία της ψυχοθεραπευτικής σχέσης θα κατορθώσει να εξωτερικεύσει πράγματα που ακόμη και στον ίδιο του τον εαυτό δυσκολεύεται να κάνει, αποτελούν για τον θεραπευόμενο ικανές ενδείξεις για να αξιολογήσει τον θεραπευτή. Είναι επίσης σημαντικό να διαπιστώσει ο θεραπευόμενος ότι ο θεραπευτής παραμένει στη θέση του παρατηρητή από την οποία μπορεί να τον βοηθήσει αποτελεσματικά, παρότι ως άνθρωπος συναισθάνεται και κατανοεί τη δυσκολία του θεραπευόμενου. Όλα αυτά τα στοιχεία αποτελούν κριτήριο για το αν ο θεραπευτής είναι ο κατάλληλος για κάθε θεραπευόμενο.
Η αρχική συνεδρία είναι το πρώτο σημαντικό βήμα που πραγματοποιεί ο θεραπευόμενος στην αναζήτηση βοήθειας. Το βήμα αυτό απαιτεί θάρρος και ο θεραπευτής το αναγνωρίζει. Στη διάρκεια της πρώτης επίσκεψης, ο θεραπευτής ρωτάει τον θεραπευόμενο για την προσωπική του ιστορία, για τους τρόπους αντιμετώπισης που έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν για τις δυσκολίες του και για προηγούμενες θεραπείες που πιθανόν έχει ακολουθήσει. Ξετυλίγοντας την ιστορία του θεραπευόμενου από το παρελθόν μέχρι το παρόν, ο θεραπευόμενος και ο θεραπευτής φωτίζουν πτυχές της ιστορίας του πρώτου. Θέτουν έτσι τη βάση για την έναρξη της θεραπείας. Το ξεκίνημα μιας ισότιμης, αμφίδρομης, ψυχοθεραπευτικής σχέσης μεταξύ τους, αποτελεί την αφετηρία για την εδραίωση της θεραπευτικής συμμαχίας που θα ενδυναμώνει τη σύνδεσή τους, καθώς η αυτή εξελίσσεται στο εδώ και το τώρα.
Η κατάλληλη στιγμή διαφέρει για κάθε άνθρωπο. Κάποιοι επιλέγουν να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία επειδή δυσκολεύονται να διαχειριστούν τρέχουσες στρεσογόνες καταστάσεις, όπως ένας θάνατος ή ένας χωρισμός. Κάποιοι άλλοι εμποδίζονται στην ενήλικη ζωή από παιδικά τραύματα ή παλιότερες δύσκολες εμπειρίες. Άλλοι επιθυμούν να ελέγξουν μοτίβα συμπεριφοράς που τους δημιουργούν προβλήματα ενώ άλλοι βλέπουν την ψυχοθεραπεία ως ένα ενδιαφέρον ταξίδι στον εσωτερικό τους κόσμο. Συνεπώς η κατάλληλη στιγμή είναι η στιγμή που εσείς κρίνετε ως κατάλληλη.
Όσοι ζητούν τη βοήθεια ψυχολόγου είναι συναισθηματικά αδύναμα άτομα
Η αναζήτηση βοήθειας από τον ψυχοθεραπευτή αποτελεί από μόνη της απόδειξη δύναμης. Είναι το πρώτο θαρραλέο βήμα των ανθρώπων που αναγνωρίζουν την ανάγκη τους να αλλάξουν τα πράγματα που δεν ταιριάζουν με τον τρόπο που θέλουν να ζουν.
Η ψυχοθεραπεία για να είναι επιτυχής πρέπει να είναι μακροχρόνια
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να διαρκέσει μόνο για λίγες συνεδρίες ή για περισσότερο καιρό. Δεν διαρκεί όμως για πάντα και αυτό εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες όπως οι στόχοι του θεραπευόμενου, η θεραπευτική “συμμαχία” μεταξύ θεραπευόμενου και θεραπευτή, η δεκτικότητα στη θεραπεία κ.α. Μπορεί κανείς να χρειαστεί ψυχοθεραπεία για αρκετό καιρό, ενώ κάποιος άλλος να πάρει ό, τι του χρειάζεται σε πολύ λίγες συνεδρίες. Επίσης μπορεί κάποιος να χρειάζεται κάποιες συνεδρίες σε αραιά χρονικά διαστήματα ή μια συντήρηση της ψυχοθεραπείας που έχει ολοκληρώσει ανά περιόδους.
Η ψυχοθεραπεία, μοιραία γίνεται μια σχέση εξάρτησης από τον θεραπευόμενο προς το θεραπευτή
Η ψυχοθεραπεία λειτουργεί ως ένα όχημα προς την αυτονομία και την ανεξαρτησία του θεραπευόμενου, από εξωτερικές και εσωτερικές πηγές αξιολόγησης του εαυτού του. Συνεπώς η ψυχοθεραπευτική διαδικασία δημιουργεί ακριβώς το αντίθετο της εξάρτησης: Μαθαίνει τον θεραπευόμενο να είναι ο ίδιος θεραπευτής του εαυτού του.
Ένας νεαρότερος από μένα ψυχοθεραπευτής δεν μπορεί να με καταλάβει
Η ηλικία του θεραπευτή είναι ανεξάρτητη από την ικανότητα και την καταλληλότητα του για τον θεραπευόμενο. Εάν ωστόσο ο θεραπευόμενος αισθάνεται ότι η ηλικία αποτελεί εμπόδιο της ψυχοθεραπευτικής σχέσης, είναι σημαντικό να το μοιραστεί με τον θεραπευτή του και εάν κριθεί απαραίτητο να παραπεμφθεί σε ένα θεραπευτή που πλησιάζει περισσότερο τις δικές του ανάγκες.
Μόνο εάν ο/η ψυχοθεραπευτής έχει τα ίδια βιώματα με εμένα μπορεί να με βοηθήσει
Είναι φυσικό να ανησυχεί ο θεραπευόμενος για το αν τα βιώματα του θεραπευτή, του επιτρέπουν να τον κατανοήσει και να τον βοηθήσει.
Στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία όμως σημασία δεν έχουν τα κοινά βιώματα αλλά η ικανότητα του ψυχοθεραπευτή να αναγνωρίσει τη μοναδικότητα των εμπειριών και των βιωμάτων του θεραπευόμενου και να τον κατανοήσει ως ξεχωριστό άνθρωπο ακόμη και αν τυγχάνει να είχαν κοινά βιώματα.
Εάν, παραδείγματος χάριν, ο θεραπευόμενος αντιμετωπίζει προβλήματα εθισμού, ο ψυχοθεραπευτής καλείται να διερευνήσει την αιτία που ωθεί τον θεραπευόμενο στον εθισμό, ανεξάρτητα από τον αν ο ίδιος είχε ή δεν είχε στο παρελθόν την ίδια εμπειρία.
Στον ψυχολόγο πηγαίνουν όσοι δεν έχουν φίλους για να μοιραστούν τα προβλήματά τους
Στον ψυχοθεραπευτή καταφεύγουν οι άνθρωποι που έχουν φίλους και οι άνθρωποι που δεν έχουν φίλους, όταν αναγνωρίσουν την ανάγκη τους να λάβουν βοήθεια για ζητήματα που τους δυσκολεύουν και βρουν το θάρρος να την αναζητήσουν. Η ψυχοθεραπευτική σχέση έχει συγκεκριμένο θεραπευτικό πλαίσιο και δεν περιλαμβάνει τα προσωπικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις φιλικές σχέσεις, συνεπώς είναι εντελώς ανεξάρτητο αν κάποιος έχει ή δεν έχει φίλους όταν επιλέγει να κάνει ψυχοθεραπεία.
Στην ψυχοθεραπεία καταφεύγουν άτομα με ψυχικές διαταραχές
Στην ψυχοθεραπεία καταφεύγουν οι άνθρωποι που θέλουν να βελτιώσουν τη σχέση του με τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής τους, που έχουν δυσκολίες σχετικά με θέματα αυτοεκτίμησης, διεκδικητικότητας ή επικοινωνίας, που αντιμετωπίζουν προβλήματα διαχείρισης του χρόνου και του στρες, που προσπαθούν να προσαρμοστούν σε μια νέα κατάσταση όπως η αλλαγή διαμονής ή η γέννηση ενός παιδιού κ.α.
Ακόμη, στην ψυχοθεραπεία καταφεύγουν άνθρωποι με ψυχικές διαταραχές, συναισθηματικά προβλήματα αλλά και άνθρωποι που διανύουν μια κρίση.
Συνεπώς στην ψυχοθεραπεία καταφεύγει κάθε άνθρωπος που βρίσκει τη δύναμη να αναζητήσει τη βοήθεια που έχει ανάγκη για τους δικούς του λόγους.
